Thomas Planell, Beheerder – Analist DNCA Investments
Helaas hebben de aanvallen van de terroristen van Hamas in Israël de levens van onschuldige slachtoffers verwoest in plaats van zich op economische bezittingen te richten. Op de mondiale grondstoffenmarkten zien we voorlopig weinig impact van deze bovenal menselijke tragedie. Bij afwezigheid van fysieke verstoringen blijft de olieprijs onder de recente pieken die er kwamen na de aankondigingen van productievermindering door Saoedi-Arabië en Rusland. De sterke dollar, de vrees voor een recessie (de eerste tekenen van afbrokkelende vraag worden zichtbaar in het transport en de luchtvaart) wegen zwaarder dan de geopolitieke dekkingsrol die een vat kan spelen … Voorlopig.
De gasmarkt vertoont daarentegen duidelijker tekenen van spanningen (+40% op een week voor de Europese benchmark) als gevolg van verschillende factoren: de sluiting van Tamar, uiteraard, voor de kust van Israël, een niet-systemische bron van LNG-export naar de wereldmarkten, een mogelijke sabotage van de gaspijpleiding in Finland en een aanslepende sociale crisis in Australië. Aardgas is overigens de belangrijkste energiebron van Israël (60 procent van de mix), dat – om evidente redenen – geen civiele kernreactor op zijn grondgebied heeft gebouwd. De volatiliteit van aandelen blijft beperkt (VIX op 16%), ruim onder het vijfjarige gemiddelde (21,7%). De volatiliteit van de rentevoeten blijft hoog. Staatsobligaties zijn in trek omdat ze beschermende activa zijn in geval van conflicten en recessievrees, maar zijn tegelijk overgeleverd aan hogere inflatiecijfers (in de Verenigde Staten), die de stelling voeden dat de rente langer dan verwacht hoog zal blijven.
In Europa zijn er na de cijfers van december (+4,5%) bemoedigende signalen die erop wijzen dat de inflatie sinds de laatste piek van oktober 2022 verder zal dalen (meer dan 10% op jaarbasis). De stijging in de voedingssector vertoont niet langer het schrikbarende tempo van 2022, die van de diensten stabiliseert en verwacht wordt dat de lonen nog een tijdje zullen profiteren van hun traditionele inertie, maar op termijn hetzelfde traject zullen volgen. Ondanks de opstoot van de olieprijs de afgelopen dagen, wijst het huidige niveau van de olieprijs, dat ver verwijderd is van de zomerpieken, op een daling van de energiebijdrage aan de inflatie, op voorwaarde dat het conflict niet regionaal wordt.
We mogen de markt immers niet de opdracht geven om het risico waarschijnlijker te maken dat met de nakende inval van het Israëlische leger in Gaza een nieuw groot en intensief conflict in de maak is waarin het aantal strijdende partijen zou kunnen toenemen. Temeer omdat Israël in het verleden blijk heeft gegeven van diepgaande slagvaardigheid, soms preventief gemobiliseerd, zonder overleg met zijn bondgenoten. Dat gebeurde in 1981, toen de drie F16’s van de operatie Opera een verrassingsaanval uitvoerden op de kernreactor Osirak, gebouwd door Saddam Hussein met de hulp van Frankrijk. Het is niet onmogelijk dat dergelijke gebeurtenissen zich opnieuw voordoen als de inlichtingendiensten constateren dat Iran of Libanon vijandige plannen smeden. De onaanvaardbare uitlatingen van beide landen zijn in dat opzicht niet bemoedigend. Het risico is dus niet onbestaande dat het conflict van de ene op de andere dag regionaal wordt. Dat is wat de aanwezigheid is van de marineluchtgroep rond het gloednieuwe Amerikaanse nucleaire vliegdekschip G.R. Ford wil voorkomen, naast het leveren van inlichtingen- en verkenningscapaciteiten voor een landoperatie van het Israëlische leger.
Er zijn dus verschillende scenario’s mogelijk: een oorlog die beperkt blijft tot onrechtstreekse slagvelden tussen Iran en Israël (Libanon, Syrië) of een totale oorlog. In dat laatste geval, wat zeer ernstig zou zijn en vreselijk veel mensenlevens zou kosten, zal Iran zijn meewerkende cellen in Syrië, Irak, Jemen en Bahrein activeren om zo veel mogelijk Israëlische en Westerse assets te treffen in de regio. De 3,4 miljoen vaten die Iran dagelijks produceert zouden niet meer op de wereldmarkten terechtkomen, terwijl de olie- en gasinfrastructuur in de regio ernstig verstoord zou worden. Sommige ramingen (Bloomberg Intelligence) gaan uit van een tijdelijke prijsstijging van +8 USD in geval van een beperkte oorlog tot +64 USD in geval van een totale oorlog. Dat zou de prijs van ruwe WTI-olie op 150 USD per vat brengen en de verwachte wereldwijde jaargroei met 40% doen dalen, waardoor de wereldeconomie een winstderving van 1000 miljard USD zou oplopen.
Voor Europa blijft energiezekerheid dus cruciaal. Dit nieuwe spanningsfront verklaart waarom Frankrijk de president van Mongolië ontving om het strategische project voor de winning van uranium door Orano te ondersteunen (2500 ton per jaar) en waarom Europa officieel zijn richtlijn rond hernieuwbare energie goedkeurde (42,5 % van het energieverbruik tegen 2030, tegenover 21,8 % in 2021 …). Een ambitieus plan in het licht van de les realpolitik die Noorwegen ons zojuist heeft gegeven. Na jaren van subsidies slaat het land met zijn nieuwe begroting de weg van de discipline in: bijna verdubbeling van de drempel op basis waarvan voor bepaalde industriële bedrijven de overheidscompensatie voor de CO2-kosten wordt berekend (een onverwachte extra koolstofkost die wordt geraamd op 1 miljard kroon voor de aluminiumproducent Norsk Hydro …) en invoering van een belasting van 35% op windturbines … Motieven: het oplopende overheidstekort en de omgeving van hoge rentevoeten …
“In alle jaren dat Israël bestaat, was dit misschien wel de moeilijkste beslissing die een regering moest nemen”, vertelde Ariel Sharon over de operatie Opera tegen Irak, waarvan hij de voornaamste initiatiefnemer was. 40 jaar later staat de regering van Benjamin Netanyahu ongetwijfeld voor een stortvloed van beslissingen die al even kritiek zullen zijn als degene die de toenmalige premier en gewezen generaal moest nemen. Ook Westerse leiders zullen hun beloften moeten nakomen, in een wereld die net zo verdeeld lijkt als in 1973. In veel opzichten doet de huidige crisis denken aan de oliecrisis die het Westen destijds in stagflatie stortte. Net als toen worden de centrale bankiers vandaag geconfronteerd met een dreigende energiecrisis in een context van zwakke groei en restrictief monetair beleid … Het lot van de wereld is dus opnieuw overgeleverd aan crisisbeslissingen van de politieke, militaire en financiële leiders. En daar kan artificiële intelligentie niets aan veranderen…
