Aan het begin van dit jaar zien we effectief dat beleggers interesse hebben in opkomende landen. Sinds medio 2023 vloeit er immers gestaag geld naar de opkomende landen, buiten China.mi-2023 Dat is ongebruikelijk. Historisch gezien zien we precies het tegenovergestelde wanneer de Amerikaanse Federal Reserve de rente verhoogt. Dit was bijvoorbeeld het geval in 2013. In elf jaar tijd zijn opkomende landen economisch sterker geworden, minder afhankelijk van dollarfinancieringsvoorwaarden en daardoor beter in staat om externe schokken op te vangen. Van deze landen onderscheidt Indonesië zich door het economische succes van de afgelopen jaren.
Toen econoom Jim O’Neill in 2001 het acroniem BRICS bedacht, wilde hij Indonesië er niet mee in. Vandaag de dag is het land een economische reus dankzij de sterke groei, het demografische gewicht en de centrale geografische ligging voor internationale handel tussen Azië en Europa. Tussen 2014 en 2023 bedroeg de gemiddelde jaarlijkse groei van het land 4,2%. Als we het jaar 2020 buiten beschouwing laten, waarin het bbp kromp als gevolg van de pandemie, is de gemiddelde jaar-op-jaar groei zelfs 4,9%. Op de lange termijn bedroeg de bbp-groei iets meer dan 5%. Ze is ook opmerkelijk stabiel.
De belangrijkste resultaten van Jokonomics
Hoe kan men dat verklaren? Dit is het effect van de Jokonomics, genoemd naar uittredend president Jokowi, die na tien jaar aan de macht te zijn geweest aftreedt. Op 14 februari gaan de Indonesiërs naar de stembus om zijn opvolger te kiezen. De belangrijkste kandidaat, Prabowo, die twee keer van Jokowi heeft verloren, is de favoriet in de peilingen. Er zijn verschillen tussen de twee mannen. Maar er is alle reden om te geloven dat er continuïteit zal zijn op het economische front. Dit is goed nieuws.
Het grootste succes van Jokonomics is op het gebied van budgettering. De schuld van het land werd in 2017 opgewaardeerd naar investment grade. Dit garandeert betere leningsvoorwaarden en maakt het land aantrekkelijker. De uitgaven zijn sinds 2014 binnen de perken gebleven, vooral dankzij het einde van het dure energiesubsidiebeleid. En met de grondstoffenhausse is de fiscale situatie van het land aanzienlijk verbeterd, vergeleken met andere landen in de regio die niet zoveel rijkdom in hun ondergrond hebben. Als gevolg daarvan heeft Indonesië de laagste schuld in Azië.
Het tweede succes van Jokonomics betreft uitgaven aan infrastructuur. Jokowi durfde grote sommen uit te trekken en snel te bouwen, soms té snel. Dit heeft tot verspilling geleid. Maar de resultaten zijn er: zie de metro in Jakarta en de nieuwe snelweg die de hoofdstad verbindt met Bandung, drie uur rijden naar het zuiden, die afgelopen oktober werd geopend. Hoe heeft hij het voor elkaar gekregen om zoveel te investeren en tegelijkertijd te bezuinigen? Het zijn overheidsbedrijven die schulden zijn aangegaan. Zal er een probleem zijn met de terugbetaling? Waarschijnlijk niet als de productiviteitswinst er is.
Basisindustrieën nog te prominent
Tot slot is het land erin geslaagd een lokale metallurgische industrie te ontwikkelen, terwijl het de export van grondstoffen heeft teruggedrongen. De directe buitenlandse investeringen stromen binnen, vooral uit China en naar de nikkelsector (50% van de wereldproductie). Maar er zijn twee nadelen. Ten eerste vereist mijnbouw zeer weinig arbeid. Momenteel heeft slechts 1% van de beroepsbevolking werk. Om het nog erger te maken, brengen de grote Chinese fabrieken die zich daar hebben gevestigd hun eigen arbeidskrachten mee. Ten tweede worden kapitaalstromen gemonopoliseerd door de mijnbouw- en metaalsector ten koste van de verwerkende industrie. De werkgelegenheid in de verwerkende industrie is sinds 2014 nauwelijks gestegen. Dit zijn zeker de twee belangrijkste beperkingen van Jokonomics.
Het verminderen van de afhankelijkheid van Chinees kapitaal en ervoor zorgen dat investeringen in de mijnbouwsector de rest van de economie ten goede komen, zijn de twee belangrijkste uitdagingen voor de volgende president. Het is de verdienste van Jokonomics dat Indonesië nu op de radar van beleggers staat. Maar er moet nog veel water door de zee vloeien om aan de middeninkomensstatus te ontsnappen.
