Uit de meest recente editie van het Grant Thornton International Business Report (IBR) – een trimestrieel onderzoek dat jaarlijks 14.000 middelgrote bedrijven in meer dan 30 landen bevraagt – blijkt dat het ondernemersvertrouwen in de Europese Unie nagenoeg stabiel blijft. In het eerste kwartaal van 2025 gaf 58% van de Europese bedrijven aan optimistisch te zijn over de economische vooruitzichten van hun land voor de komende 12 maanden. Dat is een lichte daling ten opzichte van het vierde kwartaal van 2024, toen dit nog 60% was. Ter vergelijking: in de Verenigde Staten daalde het optimisme onder midmarket-bedrijven met 7 procentpunten, maar ligt het nog steeds op een relatief hoog niveau van 81%.
De terugval in de VS volgt op politieke veranderingen en de invoering van nieuwe handelstarieven begin maart, die wereldwijd voor economische onzekerheid zorgen. De EU lijkt daarentegen beter stand te houden: “Ondanks het uitdagende handelsklimaat, blijft het Europese ondernemersvertrouwen redelijk constant,” zegt Leslie Van den Branden, Managing Partner van Grant Thornton Belgium. “Dit toont aan dat Europese midmarket-bedrijven weerbaarder zijn dan vaak wordt gedacht.”
De recente escalatie van handelsspanningen tussen de VS en enkele belangrijke handelspartners, versterkt door nieuwe maatregelen die president Trump aankondigde op 2 april, dreigt deze onzekerheid nog verder te vergroten. Deze maatregelen kunnen de internationale handelsstromen aanzienlijk beïnvloeden, wat leidt tot mogelijke verschuivingen in wereldwijde waardeketens en een veranderende dynamiek in internationale handelsrelaties. Europese bedrijven zullen zich waarschijnlijk nog voorzichtiger opstellen en hun strategieën heroverwegen om zich aan deze nieuwe realiteit aan te passen.
Vertrouwen blijft, maar voorzichtigheid groeit
Hoewel het algemene vertrouwen in Europa op peil blijft, zien we binnen andere indicatoren tekenen van voorzichtigheid. Zo verwacht 58% van de Europese respondenten een omzetgroei in het komende jaar – iets lager dan het wereldwijde gemiddelde van 66% en fors onder de VS, waar 72% van de bedrijven groei verwacht. Ook de verwachtingen rond winstgevendheid blijven in de EU achter (49% vs. 63% wereldwijd), wat wijst op druk op marges, mogelijk door gestegen kosten en aanhoudende inflatie.
Toch zijn Europese bedrijven terughoudender als het gaat om internationalisering: slechts 43% verwacht meer export te realiseren in de komende 12 maanden, tegenover 53% wereldwijd. In de VS ligt dat cijfer zelfs op 61%, ondanks de nieuwe handelsbarrières. Europese bedrijven focussen zich duidelijk op het versterken van bestaande markten in plaats van uitbreiden naar nieuwe.
Investeringen: technologie op kop, duurzaamheid op de achtergrond
Ondanks het voorzichtige sentiment blijven investeringen in technologie voor Europese bedrijven een topprioriteit: 57% van de bedrijven plant hogere IT-uitgaven, slechts licht onder het globale gemiddelde van 68%.
Tegelijkertijd daalt de investeringsbereidheid in duurzaamheid. In Europa verwacht slechts 48% van de bedrijven hierin te investeren, terwijl dat wereldwijd nog 55% bedraagt. In de VS is dat zelfs 63%. Dit kan te wijten zijn aan de opkomende aandacht voor het Omnibus-voorstel, gepubliceerd door de Europese Commissie, om enkele van de belangrijkste pijlers van de Europese Green Deal te veranderen met als ultiem doel de competitiviteit tussen Europese landen te stimuleren en een rapportageversoepeling door te voeren. Nu ook het “Stop de klok”-voorstel is goedgekeurd, krijgen bedrijven die nu al in scope waren, een uitstel met 2 jaar.
“Het wijst erop dat Europese bedrijven momenteel vooral inzetten op kortetermijninvesteringen die kosten verlagen en de efficiëntie verhogen, en minder op langetermijndoelstellingen die duurzaamheid zouden bevorderen.” zegt Van den Branden. “Ook binnen ons eigen netwerk zien we dat budgetten die initieel voor het duurzaamheidsrapport voorzien waren, gealloceerd worden naar andere (duurzaamheids)initiatieven die meer gericht zijn op impact dan op compliance. De vraag blijft uiteraard hoe duurzaamheidsinvesteringen verder zullen ontwikkelen, in deze onzekere tijden, en welke stappen essentieel zijn om de focus op langetermijndoelstellingen niet uit het oog te verliezen.”
