Alexis Bienvenu, Fund Manager, La Financière de l’Échiquier.
Hoewel na de aankondiging van nieuwe invoerrechten op 2 april een orkaan over de aandelenmarkten raasde, verklaarde de Amerikaanse president – vanuit het vliegtuig dat hem naar een van zijn golfclubs voerde – stralend “it’s going very well”.
In deze dalende trend van zeldzame omvang moesten aandelen als Meta, Apple en Amazon op 3 april 9% inleveren en verloor de S&P 5%. Hoewel er in één dag bijna 2.000 miljard dollar aan beurswaarde verdampte, zou er volgens Trump ten minste gerechtigheid geschieden: ‘Amerika’ zou zich niet langer laten uitbuiten door landen die misbruik maken van zijn overdreven gulheid. De buitenlandse handel zou snel weer in evenwicht komen, want goederen uit Lesotho, bijvoorbeeld, krijgen een heffing van 50% opgelegd, net als die uit Saint-Pierre en Miquelon of Laos. De lange lijst van uiteenlopende tarieven is namelijk wel degelijk uitgewerkt tot in die mate van detail – zelfs de Falklandeilanden (3.500 inwoners, maar vooral veel pinguïns!) staan erop.
Redenen genoeg om verbouwereerd te zijn, maar uit deze jongste ontwikkeling valt alvast één les te trekken, hoe surrealistisch ook: wat telt voor de president, is het beeld, niet de realiteit. Het beeld is duidelijk: dat van een president die de Verenigde Staten redt van de onderwerping aan kwaadwillige buitenlandse machten. De realiteit is dat hij de Amerikaanse consument met onmiddellijke ingang een enorme prijsverhoging van geïmporteerde goederen oplegt, wat waarschijnlijk zal resulteren in een afname van de consumptie en mogelijk zelfs een recessie. Bovendien volgen er wellicht tegenmaatregelen, met directe gevolgen voor de Amerikaanse export. De vertraging zal dus van twee kanten komen: de consumptie én de productie.
De presidentiële bekommernissen staan zo ver af van de economische realiteit dat de hele redenering waarop de invoerrechten gebaseerd zijn, nergens op slaat. De zogezegd ‘wederzijdse’ invoerrechten zijn namelijk berekend aan de hand van een formule die geen enkele erkende econoom zal onderschrijven. Die is immers louter een afspiegeling van de verhouding tussen het Amerikaanse handelstekort met een land en het totale goederenverkeer met dat land, en niet van een of ander belastingtarief. De formule gaat er impliciet van uit dat elk handelstekort een symptoom is van te lage invoerrechten, terwijl dat tekort vele oorzaken kan hebben, die niet per se problematisch hoeven te zijn – bijvoorbeeld omdat een product alleen kan worden aangevoerd vanuit een bepaald land vanwege zijn specifieke expertise of positie in de waardeketen. Zo kan een fles Bourgogne alleen maar geproduceerd worden in een bepaalde streek in Frankrijk. Een handelstekort in die categorie is dus niet noodzakelijk het gevolg van te lage invoerrechten.
De formule die Washington gebruikt is niet alleen economisch irrelevant, ze gaat ook voorbij aan bijna de helft van het handelsverkeer. Ze kijkt namelijk alleen naar de handel in goederen en negeert de diensten, terwijl de VS op dat vlak doorgaans een handelsoverschot hebben. Als Europa, dat voor diensten een handelstekort heeft, de formule van Trump daarop zou toepassen, zou het de inkomsten van bedrijven als Google, Visa of Disney zwaar moeten belasten. Dat idee, indirect ingegeven door Trump, maakt opgang in Brussel.
Tot slot schat Trump ook de historische realiteit van handelsoorlogen niet helemaal juist in. Eerdere periodes waarin de Verenigde Staten of andere landen een handelsoorlog ontketenden – op een bepaald punt in hun geschiedenis hebben ze allemaal dat pad bewandeld, ook in Europa – leren ons dat de kosten van de tegenmaatregelen zo hoog oplopen, dat de strijd uiteindelijk weer wordt opgegeven. Zo verging het bijvoorbeeld ook de handelsoorlog die president McKinley voorstond, een van de ideologische voorvaderen van Trump. Maar die protectionist, president van 1897 tot 1901, verklaarde in zijn laatste toespraak voor hij vermoord werd: “Handelsoorlogen leveren geen winst op. Een beleid van welwillendheid en vriendschappelijke handelsrelaties voorkomt tegenmaatregelen.[1]“ Laten we hopen dat we niet hoeven te wachten tot de laatste dag van Donald Trump voordat hij tot dezelfde conclusie komt als zijn idool.
[1] https://millercenter.org/the-presidency/presidential-speeches/september-5-1901-speech-buffalo-new-york
