De tulp, waarvan we de bollen optimistisch planten in de herfst om ze te zien bloeien in de mooie lente, heeft ons meer dan één les geleerd. Eerst een les in zelfvertrouwen! Door deze bollen in de grond te stoppen, stelt de tuinier zijn vertrouwen in de natuur, die twee seizoenen later een prachtige bloei oplevert. Maar deze bloem kan ons ook iets leren over zuinigheid en voorzichtigheid.
Een kwestie van vraag en aanbod
Dat was in… 1593! Een man genaamd Carolus Clusius arriveerde in Leiden (Nederland) met een grote verzameling tulpenbollen. Clusius tulpen waren zeldzaam, maar ze werden, toen nog onbekend, aangetast door een virus. Deze felbegeerde bloemen hadden dus een relatief korte levensduur. De aanvoer van tulpen was beperkt en het was moeilijk om deze aanvoer snel te vergroten, omdat het 6 tot 7 jaar duurde van zaadje tot bloem in een tijd waarin de gemiddelde levensduur van de bevolking 40 jaar was. Terwijl het aanbod beperkt was, groeide de vraag vanuit alle lagen van de bevolking: rijke landeigenaren, kooplieden en zelfs arbeiders die profiteerden van hogere lonen vanwege de krappe arbeidsmarkt als gevolg van een epidemie van de builenpest. Een krap aanbod tegenover een groeiende vraag: alle ingrediënten waren aanwezig voor een spectaculaire stijging van de prijzen van tulpenbollen.
Winstbejag
Verleid door de snelle en gemakkelijke winsten, waarbij de kleur van de gekochte bloemen en basale tuinpraktijken werden genegeerd, creëerden de kopers een extravagante rage in deze markt. De opkomst van een secundaire markt en de mogelijkheid om een fractie van een gloeilamp te kopen leidde tot een uitzinnige handel, waarbij een gloeilamp tot wel tien keer per dag van eigenaar veranderde.
Tot op een dag, in februari 1637, een partij bloembollen geen koper vond en de prijs kelderde, waardoor de hele bevolking van het land ten onder ging. Sommige eigenaren zitten tot over hun oren in de schulden en komen erachter dat er geen kopers zijn, en dus geen markt, en daarmee is de kous af.
Een korte geschiedenis
De Tulpenmanie van gisteren doet denken aan de rage voor nieuwe-economieaandelen die de aandelenmarkten eind jaren negentig overspoelde. In de 17e eeuw was het heel moeilijk om de waarde van tulpen correct te berekenen, net zoals het aan het eind van de 20e eeuw moeilijk was om de waarde te bepalen van een bedrijf dat nog maar een paar maanden bestond en veel plannen had maar weinig concrete resultaten. Wat was een tulp waard in de 17e eeuw? De prijs kwam overeen met wat mensen bereid waren ervoor te betalen. Dit was ook het geval met aandelen in de nieuwe economie.
We kunnen niet zeggen dat de crisis van 2008 of die van de zomer van 2011 vergelijkbaar is met die van de tulp. Strikt genomen zijn dit geen crises die worden veroorzaakt door een rage naar specifieke aandelen die zijn gecrasht. In plaats daarvan was er een systeemcrisis in 2008 en een staatsschuldencrisis in 2011.
En morgen?
Er kan echter nog steeds een “tulpencrisis” ontstaan. De vraag kan bijvoorbeeld gesteld worden over goud of crypto-activa, die ook geconfronteerd kunnen worden met een krimpend aanbod tegenover een aanhoudende vraag.
Een manier om een tulpencrisis in je portefeuille te vermijden, is het volgen van een beheerstijl die bekend staat als ‘contrarian’ (tegengesteld aan markttrends). Dit type beheer houdt in dat je op zoek gaat naar aandelen waarin andere beheerders niet meer willen beleggen (of nog niet willen beleggen). De beheerders van dit type fonds gaan dus tegen de mode in door het tegenovergestelde te doen van wat de meeste beleggers doen. Op deze manier kunnen ze profiteren van relatief lage prijzen terwijl ze de waarde van hun aandelen goed in de gaten houden.
In werkelijkheid hebben de meeste beleggers de neiging om de grote markttrends te volgen: ze kopen wanneer de markten stijgen, verkopen wanneer de markten dalen en vragen om producten met kapitaalbescherming wanneer de markten op hun dieptepunt zijn. Je kunt net zo goed een riem en bretels dragen als je broek al is afgezakt. We moeten altijd denken aan de tulpencrisis en onze portefeuilles voldoende diversifiëren, zonder ons te laten meeslepen door de rage van beleggingen die te modieus zijn, vooral als het gaat om beleggingen die we niet begrijpen of waarderen.
