Pierre Pincemaille, Algemeen Secretaris van Gestion DNCA Investments.
Het hoogtepunt van het Amerikaanse AI-ecosysteem vond plaats op 21 januari. Toen onthulde Donald Trump het Stargate-project met veel steun van CEO’s (Oracle, Softbank en OpenAI). Het plan van 500 miljard dollar is bedoeld om de Amerikaanse dominantie op dit cruciale gebied te versterken. Maar een week later zorgde het opduiken van de blauwe walvis DeepSeek voor opschudding, met als resultaat een verlies van 589 miljard dollar aan beurskapitalisatie voor Nvidia, alleen al op 27 januari!
Voor lezers die de afgelopen twintig dagen op een geïsoleerd eiland zouden hebben doorgebracht: DeepSeek werd in 2023 opgericht door Liang Wenfeng, de directeur van het hedgefonds High-Flyer. Het bedrijf ontwikkelt AI-modellen met een open broncode. Dit betekent dat de hele ontwikkelaarsgemeenschap de software kan inkijken en verbeteren, en de mobiele app is uitgegroeid tot een van de meest gedownloade apps op de iPhone in de VS. Alsof dat nog niet genoeg is, laat de Chinese start-up weten een technologie te hebben ontwikkeld die minder energie verbruikt voor een bescheiden bedrag van 6 miljoen dollar (terwijl OpenAI 5 miljard dollar per jaar uitgeeft). Sam Altman nam het sportief op en noemde het R1-model indrukwekkend. Hij zei dat het ‘echt stimulerend’ is om een nieuwe concurrent te hebben.
Het model van de Chinese start-up stelt dus bruusk het universele geloof in vraag dat de ontwikkeling van AI steeds grotere bedragen aan rekencapaciteit, energievoorziening en dus capex zal vergen. In academische termen staan we dus mogelijk voor de zoveelste manifestatie van het door Joseph Schumpeter getheoretiseerde principe van creatieve destructie: de introductie van innovatie transformeert de economie, waardoor bedrijven verdwijnen terwijl er andere opduiken.
Op micro-economisch vlak zijn er nog heel wat vragen onbeantwoord: welke soorten chips zijn er gebruikt? Welke basismodellen zijn gekozen? Wat is de werkelijke ontwikkelingskost van deze oplossing? In afwachting van antwoorden op al deze vragen heeft de markt een eerste schifting gemaakt: sinds de aankondiging hebben bedrijven die zich bezighouden met “schoppen en houwelen” (fabrikanten van chips voor AI en effecten die verbonden zijn aan de bouw van datacenters en specifieke infrastructuren) een correctie ondergaan, terwijl de “facilitators” van AI, dat wil zeggen bedrijven die de ontwikkeling of de acceptatie ervan bevorderen, beter gepresteerd hebben (software en informaticadiensten).
Op macro-economisch vlak lijken de zaken duidelijker te zijn. Een van de risico’s op korte termijn voor het Amerikaanse bbp zou immers zijn dat een efficiënter AI-model en lagere rekenkosten de capex in verband met AI zouden verminderen. Aangezien de investeringen in verband met dit thema tot nu toe weinig impact hadden op de bbp-metingen, lijkt het neerwaartse potentieel dus beperkt. En de permabulls op het gebied van AI zullen de paradox van Jevons* in de verf zetten. DeepSeek kan immers meer kapitaaluitgaven veroorzaken door dominante spelers aan te sporen om nog meer te investeren om hun posities te behouden.
Op middellange termijn zouden kostenbesparingen de concurrentie rond de ontwikkeling van platformen en toepassingen kunnen stimuleren. Als rimpeleffect zou dit een snellere acceptatie van AI door bedrijven mogelijk moeten maken en uiteindelijk de productiviteit (en dus de potentiële groei) moeten verbeteren. Tot slot zou de opkomst van geloofwaardige spelers buiten de Verenigde Staten moeten leiden tot een snellere acceptatie van deze technologie in de opkomende economieën.
Luidt deze ontwrichtende gebeurtenis het einde in van de steeds hogere verwachtingen voor een rendement (ROI) op de capex van de hyperscalers**? Het is natuurlijk nog te vroeg om dit te bevestigen. De oppervlakkige reactie van de markt klinkt daarentegen als een wake-up call voor de concentratie van de indexen. Voor zover dat nog nodig was, is het een bijkomende reden, naast de waarderingen, om de sectorale en geografische blootstellingen van de portefeuilles te diversifiëren …
* De paradox van Jevons stelt dat naarmate technologische verbeteringen de efficiëntie verhogen waarmee een hulpbron wordt gebruikt, het totale verbruik van deze hulpbron kan toenemen in plaats van afnemen. Deze paradox impliceert met name dat de invoering van efficiëntere energietechnologieën het totale energieverbruik kan verhogen (Wikipedia).
** 320 miljard in totaal voor Meta, Microsoft, Alphabet en Amazon in 2025
