Alexis Bienvenu, Fund Manager, La Financière de l’Echiquier.
Wereldwijd is een nieuwe cyclus van renteverlagingen op gang gekomen. De Europese Centrale Bank (ECB) verlaagde recentelijk voor de tweede maal sinds juni de richtrente met 25 basispunten. De Amerikaanse Federal Reserve (Fed) maakt zich op om op 18 september haar voorbeeld te volgen – sommigen verwachten zelfs een knip van 50 basispunten. Op Japan na waait ook elders de wind uit die richting.
Tegelijk happen verschillende grote economische blokken naar adem. Ofwel verkeren ze in een impasse, zoals de eurozone en zelfs China, dat ondanks 4% tot 5% groei maar geen uitweg uit de vastgoedmalaise en ondermaatse consumptie vindt, ofwel sturen ze zorgwekkende signalen uit, zoals de Verenigde Staten met hun sputterende arbeidsmarkt. Kan de aangekondigde versoepeling van het rentebeleid de amechtige groei nieuw leven inblazen?
Hoe graag we dat ook zouden geloven, een nuchtere kijk op de werking van het monetaire mechanisme doorprikt algauw elke illusie. Om te beginnen zal de verruiming langzaam verlopen, tenzij in het onwaarschijnlijke geval dat er zich een acute economische ramp voordoet. De meeste waarnemers gaan op dit ogenblik uit van een gemiddeld tempo van 25 basispunten bij elke vergadering van de Fed of de ECB gedurende een jaar, dus tweemaal per kwartaal. Het zal dus wel even duren voor er een echt verschil in de rente merkbaar wordt.
Ten tweede werkt een renteverlaging niet ogenblikkelijk door in de economie, zoals ook Christine Lagarde na een vraag daarover op 12 september in herinnering bracht. De transmissie van het monetaire beleid verloopt ruwweg in drie fasen1. Nog vóór een rentebesluit wordt genomen, verrekenen beleggers op de obligatie- en wisselmarkten op basis van de economische vooruitzichten en verklaringen van de centrale banken hun renteverwachtingen in de koersen. Ook de bedrijven en huishoudens stellen hun productie en consumptie bij naargelang hun inschatting van de inflatie, die op haar beurt weer afhangt van het verwachte renteklimaat. Aan de echte financiering van de economie verandert er in dit stadium echter nog weinig, want de kredietvorming is een geleidelijk proces. Wanneer de rente effectief wordt verlaagd, merken sectoren met een groot hefboomeffect – voornamelijk de banken en de vastgoedsector – wél een verandering in hun situatie. Maar voor het leeuwendeel van de zogeheten ‘reële’ – niet louter financiële – economie wordt de verruiming pas concreet lang na de aanpassing van de richtrente, wanneer nieuwe schulden worden aangegaan. Dat duurt, al naargelang het geval, zes maanden tot bijna twee jaar2.
Het zal dus een paar kwartalen duren voordat de renteverlagingen van vandaag onze wankele economieën daadwerkelijk gaan ondersteunen. Toch biedt louter het feit dat de centrale banken nu dankzij de gunstige evolutie van de inflatie over heel wat bewegingsruimte beschikken op zich al steun, zowel aan de markten als aan de economie. Alle deelnemers aan het economische verkeer hebben nu namelijk goede redenen om aan te nemen dat de centrale banken in geval van nood stevig zullen ingrijpen. Dat kan een mogelijke rem op investeringen wegnemen en zo het risico op een bruuske vertraging temperen. Economisch vertrouwen werkt immers zelfversterkend: alleen al het geloof dat de centrale banken een vangnet zullen spannen, helpt om de krachten te beteugelen die dat nodig zouden maken.
1 Y. Tampereau, Politique monétaire : distinguer les temps de transmission des hausses de taux des banques centrales dans l’économie, Caisse des Dépôts et Consignations, 18.04.2023.
2 SG Analytics, How Long Does It Take for Rate Cuts by The Fed to Percolate to The Economy?, 08.03.2024.
